Ochrona roślin

Nawet najbardziej zadbany ogród od czasu do czasu stać się może miejscem inwazji szkodników roślin. Naucz się je rozpoznawać, by działać szybko i skutecznie, zanim choroby uszkodzą twoją wypielęgnowaną roślinność. Niestety, ochrona roślin to rozbudowany i dosyć skomplikowany temat, na który cały czas trzeba się dokształcać.

Choroby nieinfekcyjne i infekcyjne

Roślinom ogrodowym najczęściej zagrażają dwa typy chorób i szkodników. Choroby nieinfekcyjne wynikają z błędów w zakresie pielęgnacji. Zazwyczaj są to kwestie związane z nadmiarem albo niedoborami wody oraz składników odżywczych w glebie, silnym zanieczyszczeniem powietrza, nieprawidłowym nasłonecznieniem etc. Choroby infekcyjne pojawiają się niezależnie od staranności pielęgnacji, chociaż niewątpliwie silna roślina jest na nie mniej podatna. W tym przypadku także istotna jest prewencja oraz częste oglądanie roślin, aby neutralizować ich pierwsze objawy.

Szkodniki roślin

Jednymi z bardziej popularnych szkodników roślin są mszyce. Są to owady żerujące na ich sokach. Atakują one wierzchołki pędów, pąki kwiatowe i spód młodszych liści. Ich pasożytowanie powoduje zniekształcenia roślin, a czasami dotknięty obszar może uschnąć i obumrzeć. Owady te przenoszą także wirusy przez swoje gryzące aparaty gębowe. Wirusy mogą osłabiać roślinę i powodować zahamowanie jej wzrostu, opadanie liści lub inne nieprawidłowości kwiatów i liści. Przykładem jest wirus mozaiki spotykany na pomidorach i innych roślinach ozdobnych. Z tego powodu najlepiej jest usunąć mszyce z roślin, gdy tylko się pojawią. Pamiętaj, że mają one w ogrodzie wielu naturalnych wrogów, w tym biedronki, złotooki i larwy bzygowate, dlatego zatroszcz się o korzystne dla nich warunki. Zwalczanie ich to usuwanie szkodników oraz spryskiwanie ich łagodnym roztworem mydła. Pomaga także roztwór pokrzywy, który ma nieprzyjemny zapach, ale skutecznie je zwalcza i dodatkowo wzmacnia roślinę. Poza tym na rynku jest bardzo duży wybór preparatów do walki z nimi.

Przędziorki łatwo rozpoznać. Są to niewielkie pajączki, które tworzą nieduże pajęczyny u spodu liści. Preferują suche i ciepłe warunki, zwłaszcza szklarniowe. Ich gatunków jest na tyle dużo, że mogą pokusić się o niemal każdą roślinę w ogrodzie: rośliny ozdobne, drzewa, krzewy. Istnieją oczywiście chemiczne preparaty do ich zwalczania, ale lepiej jest zapobiegać. Przede wszystkim roślin nie można nadmiernie nawozić, szczególnie preparatami z wysoką zawartością azotu. Powoduje to, że roślina co prawda rozrasta się, ale jej nowe tkanki są słabe i atrakcyjne dla szkodników. Przy niewielkim ataku przędziorka, można spróbować przemywać liście wodą albo roztworem mydła. Ważne jest urozmaicanie roślin, gdyż monokultury zawsze sprzyjają atakom szkodników. Pomaga także napar z wrotycza albo z piołuna.

Pasożytnicze gąsienice zamieniają się w piękne motyle, ćmy i chrząszcze, które każdy ogrodnik lubi oglądać w swoim ogrodzie. Gąsienice często żywią się określonymi roślinami takimi jak pelargonie, dalie, groch, kapusta. Zjadają nie tylko młode liście, ale także pąki kwiatowe, co jest szczególnie bolesne. Rodzajów gąsienic jest bardzo wiele i każda z nich będzie preferowała inny rodzaj roślin. W ich przypadku warto zachować czujność i często oglądać swoje rośliny, czy nie mają charakterystycznych śladów wygryzień. Jako kontrolę biologiczną warto zastosować chorobotwórcze nicienie. Nicienie te wnikają do ciał gąsienic i zarażają je chorobą bakteryjną, a są obojętne dla roślin.

Wiele większych ptaków może stanowić problem w ogrodzie owocowo-warzywnym. Zjadają wyrastające liście i uszkadzają części wielu roślin, w tym kapustnych i grochu. Ptaki mogą również jeść lub niszczyć dojrzewające owoce, takie jak jabłka, śliwki, wiśnie i porzeczki. W tym przypadku sięgać można po stracha na wróble albo zainwestować w ochronną siatkę. 

Ślimaki są tak liczne w ogrodach, że należy tolerować pewną ilość uszkodzeń, które powodują. Mięczaki żywią się poprzez zdzieranie tkanek roślinnych zębatym językiem. Pozostają uśpione jesienią i zimą. Najlepiej chronić się przed nimi poprzez okrywanie młodych sadzonek kloszami lub barierami fizycznymi (na przykład pojemniki z wodą albo z piwem, wkopane w ziemię). Pomaga także zachęcanie dzikich zwierząt do zamieszkania w ogrodzie. Wrogami ślimaków są drozdy, ropuchy i jeże. Ślimaki można bezpiecznie podnieść i wyrzucić poza ogród, na przykład zastawiając pułapki z sałatą na zachętę. W przypadku tych szkodników także warto sięgnąć po nicienie. Naturalnym opryskiem przeciwko ich aktywności jest mieszanka piołunu i gnojówki.

Ryjkowce to rozbudowana nadrodzina owadów z rzędu chrząszczy. Wołek winorośli powoduje uszkodzenia roślin zarówno w swoim larwalnym, jak i dorosłym stadium. Larwy żywią się korzeniami roślin, zwłaszcza w doniczkach lub pojemnikach. Objawy są podobne do tych, które występują w przypadku przesuszenia rośliny, ponieważ korzenie są odcięte i nie są w stanie uzyskać wody. Dorosłe chrząszcze żerują tylko na liściach, powodując powstawanie karbów na brzegach liści. Szczególnie upodobały sobie truskawki. Najlepszą metodą walki z nimi jest rozstawianie lepkich pułapek. Ich naturalnymi wrogami są rudziki, żaby i ropuchy. 

Króliki żywią się szeroką gamą roślin ogrodowych. Nowe pędy i liście mogą wygryźć aż do poziomu gruntu, drzewa obgryzają z kory, a na rabatach i trawnikach wykopują dziury. Metody ich zwalczania obejmują grodzenie młodych drzew i krzewów przy pierwszym posadzeniu. Dolne 30 cm powinno być zakopane poniżej poziomu gruntu, aby powstrzymać króliki od kopania pod spodem. 

Choroby grzybowe

Choroby grzybowe wpływają na zewnętrzne i podziemne części sadzonek. Mogą być powodowane przez wiele różnych rodzajów grzybów. Sadzonki zapadają się, a następnie giną i mogą zostać pokryte białą pleśnią. Chłodne, wilgotne warunki i nadmierne podlewanie mogą pogorszyć problem. Kontroluj chorobę za pomocą dobrych praktyk ogrodniczych: zawsze używaj czystych pojemników i świeżego kompostu, podlewaj sadzonki tylko wodą z kranu, a nie z beczki, i wysiewaj nasiona cienko, aby nie były przepełnione. Innym rodzajem choroby grzybowej jest zgnilizna, charakterystyczna dla pomidorów i ziemniaków. Najczęściej występuje w deszczową pogodę, a zarodniki przenoszone są przez wiatr. Wpływa na liście i owoce roślin. Może powodować gnicie i ostatecznie obumieranie porażonych części. W celu przeciwdziałania jej przenoszeniu się warto stosować płodozmian. Porażony materiał roślinny należy usunąć i nie kompostować. 

Rdza to grupa chorób grzybowych atakująca nadziemne części roślin. Najbardziej dotknięte są liście, ale rdzę można również znaleźć na łodygach, kwiatach i owocach. W warzywnikach powszechnie występuje na porach, cebuli, czosnku i szczypiorku. Krosty znajdują się na dolnej powierzchni liścia i wytwarzają ogromną liczbę mikroskopijnych zarodników. Łagodne infekcje nie powodują, że warzywo staje się niejadalne, ale w skrajnych przypadkach liście obumierają i plony mogą być zmniejszone. Kontroluj chorobę, umieszczając rośliny w odpowiedniej odległości. Poprawia to cyrkulację powietrza i zapobiega rozprzestrzenianiu się zarodników na sąsiednie rośliny. Usuń i wyrzuć zakażone części roślin, gdy tylko zostaną zauważone. Nie nadają się one do kompostowania.                 

Mączniak to choroba grzybowa, która objawia się suchymi, białawymi liśćmi, wierzchołkami pędów, a czasem kwiatami. Inne objawy to zahamowanie wzrostu i zmniejszone kwitnienie. Rośliny szczególnie podatne na tę chorobę to cukinia i floks. Usuń i wyrzuć zainfekowane obszary, gdy tylko zostaną zauważone, ale nie na kompost. Mączniak prawdziwy wiąże się ze stresem wodnym roślin. W przypadku przeciwdziałania tej chorobie najistotniejsze jest jej zapobieganie poprzez dbanie o dobrostan roślin. Warto ściółkować grunt, by zachować wilgoć.

Róże i ostróżki są szczególnie podatne na szarą pleśń. Wówczas na płatkach kwiatów widoczne są nieduże otwory, pokrywa je biały lub delikatnie szary nalot, pojawiają się brunatne plamy. W walce z tą chorobą pomaga profilaktyka. Dzięki opryskom strzępki grzybów nie są w stanie wniknąć do zdrowych tkanek i uszkodzić ich.